Filokalia (Grieks: Φιλοκαλία, philokaleia, Russisch: Добротолюбие, Dobrotolijoubije,) een verzameling spirituele werken van orthodoxe auteurs uit de IVe-XVe eeuw. De meeste teksten behoren tot de Hesychasm-traditie. De collectie is samengesteld door Metropolitan Macarius van Korinthe en Hl. Nicodemus van Athos en werd voor het eerst in het Grieks gepubliceerd in 1782 in Venetië.
De vertaling van St Paisius Velichkovsky in het Kerkslavisch (genaamd Dobrotolijoubije) werd in 1793 in Moskou gepubliceerd.
Velichkovsky aarzelde aanvankelijk om zijn vertaling buiten de muren van het klooster te delen. Hij was bezorgd dat mensen die in de wereld leven niet de adequate supervisie en begeleiding zouden hebben van de starters in het klooster, noch zouden ze de steun krijgen van het liturgische leven van de monniken. Hij werd uiteindelijk door de metropoliet van St. Petersburg overgehaald om het boek in 1793 te publiceren. Hl. Ignatius (Brianchanivov) drukte dezelfde bezorgdheid uit in zijn werk en waarschuwde zijn lezers dat regelmatige beoefening van het Jezusgebed, zonder adequate begeleiding, mogelijk spirituele waanideeen en trots zou kunnen veroorzaken, zelfs onder monniken. Hun zorgen waren in strijd met de oorspronkelijke samensteller van de Filokalia, Hl. Nicodemos, die schreef dat het Jezusgebed door iedereen, monnik of leek, met goed gevolg kon worden gebruikt. Iedereen was het erover eens dat de leringen over constant innerlijk gebed onder leiding van een spirituele leraar of sterretjes moeten worden beoefend.
De eerste gedeeltelijke Engelse en Franse vertalingen werden gemaakt in de jaren 1950-1960.
Filokalia bevat de werken van meer dan 30 auteurs gecombineerd in 5 delen.
Een anoniem Russische boek “De weg van de pelgrim” beschrijft het leven van iemand die met de Filokalia in aanraking komt, en daardoor de weg tot het Jezusgebed vindt.
In de serie Monastieke Cahiers van Abdij Bethlehem zijn enkele geselecteerde werken naar het Nederlands vertaald. Drie monastieke werken van hl. Marcus de Kluizenaar is er een van.
Er is weinig bekend over de omstandigheden van het leven van heilige Marcus de Kluizenaar. Palladius van Helenopolis (5e eeuw), die hem persoonlijk heeft gezien, zegt in de verzameling verhalen over het leven van de heiligen “Historia Lausiaca” dat hij een buitengewoon rustige en zachtmoedige instelling had, zodat niemand hierin met hem kon vergelijken, en dat van jongs af aan hij hield ervan om de Heilige Schrift te bestuderen en dat hij het Oude en Nieuwe Testament uit mijn hoofd kende.
Er wordt aangenomen dat Mark het kloosterleven begon op veertigjarige leeftijd en 60 jaar op de berg Nitria verbleef, gelegen in Neder-Egypte, en ten westen van de rivier de Nijl, in de buurt van de Libische woestijn.
Mark heeft talloze ascetische leringen nagelaten. De meest opvallende werken “De wet van de geest” en “Over hen die denken dat ze door werken gerechtvaardigd worden” werden opgenomen in het eerste deel van Filokalia.
De geschriften van Markus de Kluizenaar zijn gedrukt in het 65e deel van Patrologia Graeca door J.P.Migne.
De reeks Monastieke Cahiers bevat ook de volgende vertalingen uit Filokalia:
Filokalia. Algemene inleiding op de Filokalia. Verhandeling over de monniksgelofte. Negen hoofdstukken over de monastieke gelofte. Honderd uitspraken over de kennis.
Christofoor Wagenaar, Hl. Theoleptos van Filadelfia, Hl. Diadochus van Fotike, vertaling Christofoor Wagenaar
1982 164 pagina’s (Abdij Bethlehem)
ISBN: geen
Filokalia. De Waakzaamheid vah hart.
Hl. Hesaias de Kluizenaar, Hl. abba Filemoon, Hl. Filotheos van de Sinai, Hl. Hesychius van Batos, vertaling Christofoor Wagenaar
1982 178 pagina’s (Abdij Bethlehem)
ISBN: geen
Filokalia. Evagrius van Pontus. Geestelijke geschriften.
Evagrius van Pontus, vertaling Christofoor Wagenaar
1986 236 pagina’s (Abdij Bethlehem)
ISBN: geen
